قرار دلها

چهار. سن
رعایت شرایط سنّی ممکن است تا اندازۀ زیادی در برآورده کردن آرامش روحی دو طرف و عفت و پاکدامنی آن‌ها مفید باشد. تناسب در رابطۀ سنّی زن وشوهر از متلاشی شدن خانواده جلوگیری می‌کند. انجام هر امری به موقع و در زمان مناسبش پسندیده است؛ ازدواج نیز از این اصل، جدا نیست‌.
از همین رو در حدیثی از ابوحیون که از امام رضا(ع) نقل کرده که:
«جبرئیل خدمت پیامبر اکرم(ص) آمده عرض‏ کرد: ای محمّد(ص)! پروردگارت به شما سلام میرساند و می‌گوید: دختران دوشیزه مثل میوه بر درخت هستند، و وقتی میوه میرسد، دوایی ندارد جز چیدن، و گر نه باد و آفتاب آن را از بین میبرند و دوشیزگان نیز وقتی بالغ شدند، دوایی ندارند جز شوهر و گر نه احتمال دارد به فتنه دچار شوند، پیامبر اکرم(ص) نیز به منبر رفته، سخنرانی فرمود و دستور خدا را به آنان ابلاغ فرمودند، مردم گفتند: به چه کس شوهرشان دهیم؟ فرمود: به افرادی که کفو و همطراز آنان باشند، پرسیدند: چه کسی کفو و همطراز محسوب می‏شود؟ فرمود: مؤمنان کفو یک دیگرند، سپس همان جا، بالای منبر، ضباعه دختر زبیر‌بن‌عبد المطّلب را به عقد مقداد‌بن‌اسود در آورد، سپس فرمود: ای مردم، ضباعه دختر عمویم را به عقد مقداد در آوردم تا امر ازدواج ساده‏تر شود».۲۵
تشبیه دختران به میوه‌ای که هنگام رسیدن باید چیده شود، نشان می‌دهد که دختران زمان معینی برای ازدواج دارند و اگر دیر شود آمادگی‌ِ خود را از لحاظ روحی و جسمی از دست خواهند داد. به‌طور معمول افرادی که در سنین بالا ازدواج می‌کنند، سخت‌تر و حتی گاهی کمتر با همسر خود سازگاری دارند و در امر «تربیت فرزندان» نیز ناموفق‌ترند؛ زیرا محرومیت‌های روحی، عقده‌های روانی و از دست دادن جذابیت، شادابی و نشاط، مانع آسایش روانی لازم و صبر و بردباری مادر و پدر است. توصیه به ازدواج دختران درزمان مشخص به دلیل ظرافت و لطافت آن‌ها و هم‌چنین نگهداری از این موجود ارزشمند است و سفارش به ازدواج پسران نیز در زمان خود به خاطر زیاد بودن کشش جنسی، جلوگیری از انحراف‌های جنسی و اختلاف‌های رفتاری در آنان است. بین بالا رفتن سن و افزایش توقع‌ها و ناسازگاری‌های رفتاری و کاهش شور و عشق، رابطۀ معنا داری وجود دارد.

راه‌های شناخت و گزینش همسر
برخی از افراد کم اطلاع از قوانین اسلام و حتی برخی از کسانی‌که خود را در مسئله‌های اجتماعی صاحب نظر می‌دانند، هنگام تحقیق در عوامل پیدایش اختلاف خانوادگی، ناراحتی‌های ناشی از آن و نبودِ توافق‌های فکری و اخلاقی و در نتیجه متلاشی شدنِ خانواده، چنین اظهار می‌نمایند که بیشتر ناسازگاری‌های خانوادگی از عدم ارتباط کامل دختر و پسر قبل از ازدواج، ایجاد می‌شود و این کمبود در اثر محدودیت‌هایی است که دین و محیط در انتخاب همسرِ موردِ پسند برای پیروان خود به وجود آورده است.
در صورتی‌که اسلام نه تنها از مسیر عقلانی، باخبرشدن از وضع روحی، اخلاقی و ویژگی جسمی دختران جلوگیری نکرده بلکه اگر فهمیدنِ خصوصیات روحی و ظاهری دخترها و توافق‌های بعد از ازدواج متوقف بر کنجکاوی و تفکر بیشتر در این خصوصیات، قبل از ازدواج باشد، آن ‌را تجویز کرده است.
«شخصی از امام صادق(ع) پرسید: مردی می‌خواهد با زنی ازدواج کند، آیا می‌تواند به جسم و صورت او نگاه کند؟ حضرت فرمودند: بله، در صورتی که ارادۀ ازدواج کرده اشکالی ندارد به هیکل و صورت زن نگاه کند».۲۶
در روایات افزون بر پرسش از ویژگی‌های جسمی، دقت در خصوصیت‌های روحی و اخلاقی نیز سفارش شده است.
امام جعفر صادق(ع) می‌فرمایند:
«زن مانند گردن‌بندی است که به گردن انسان انداخته می‌شود، دقت کن ببین چه چیزی را به گردن خود می‏اندازی».۲۷
ولی اسلام از آزادی بی بند و بار و هم‌نشینی غیر محدود دختران و پسران قبل از ازدواج که سودی جز هوسرانی، لذت‌های زود گذر، اشاعۀ فساد و سست نمودن بنیان خانواده‌ها ندارد، جلوگیری کرده است؛ زیرا دختر و پسر در این گونه رفت و آمدهای هیجان انگیز کمتر به این فکر می‌افتند که از ویژگی‌های روحی و فکری طرف ازدواج خود آگاهی کافی به دست بیاورند و آن‌چه بیشتر دراین گونه برخوردها مورد توجه قرار می‌گیرد تنها ارضای غریزه‌های جنسی می‌باشد؛ از این‌رو رابطۀ نامحدود دخترها و پسرها قبل از ازدواج نه تنها کمکی به ایجاد توافق‌های بعد از ازدواج نمی‌کند بلکه اثرهای شوم و فساد‌های فردی و اجتماعی خانمان ‌سوزی را نیز پدید می‌آورد و بهترین شاهد آن، آمارهای هولناک، اختلاف‌های خانوادگی و متلاشی شدن آن‌ها در ممالک اروپا و آمریکا است.

در این‌جا متناسب با فرهنگ اسلامی راه‌های دیگری برای شناخت همسر آینده پیشنهاد می‌شود:
۱. تحقیق دربارۀ خانوادۀ همسر و جایگاه افراد خانواده در محل زندگی وکار؛
۲. شناخت دوستان همسر و کسانی که با آن‌ها رفت وآمد بیشتری دارد؛
۳. تحقیق دربارۀ روحیه‌ها و اخلاق همسر در محیط کار یا محل تحصیل؛
۴. رفت و آمد خانواده‌های دو طرف با یکدیگر و بهره بردن از تجربه‌های پدر و مادر در این ارتباط‌ها؛
۵. مشورت با افراد قابل اعتماد و کاردان؛
۶. گفت و گو با یکدیگر در جلسات حضوری و بیان نظریه‌ها و دیدگاه‌ها درباره¬ی موضوعات مختلف؛
۷. مراجعه به مشاور، انجام تست مشاوره و شناخت ویژگی‌های دو طرف (همسران) به‌ کمک مشاور.۲۸